Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest bardzo często powiązany z niepłodnością. Wynika to stąd, że jajniki nie funkcjonują prawidłowo, a owulacja pojawia się nieregularnie. Dlatego kobiety cierpiące na zespół policystycznych jajników mają zazwyczaj długie i nieregularne cykle menstruacyjne. Ta najczęstsza endokrynopatia dotyka około 10-15% kobiet w wieku reprodukcyjnym.
Wiele lat temu syndrom ten identyfikowano jako zespól Steina-Leventhala. Był on związany z brakiem miesiączki, otyłością, nadmiernym owłosieniem ciała, nadciśnieniem i niepłodnością a jajniki podczas przeprowadzanych operacji opisywano jako porcelanowe z licznymi drobnymi torbielkami na obwodzie. Współczesna nauka, dzięki badaniom hormonalnym, ultrasonograficznym i laparoskopowym pokazała, że znaczna część kobiet cierpiąca z powodu zespołu policystycznych jajników wcale nie jest otyła, nie ma nadciśnienia i występuje u nich miesiączka (choć mają długie i nieregularne cykle). Kobiety te mają natomiast bardzo często problem z płodnością.
Obecnie uznaje się, że u samego podłoża tej endokrynopatii leży szereg czynników wzajemnie na siebie wpływających i wywołujących patologiczne reakcje w mechanizmie tzw. błędnego koła. Początek kaskady tych niekorzystnych zdarzeń upatruje się w:
Diagnostyka zespołu policystycznych jajników (PCO)
Śledzenie cyklu menstruacyjnego jest bardzo ważne dla oceny zdrowia pacjentki, a następnie dla zastosowania odpowiedniego leczenia. Wymagane jest wykonanie pełnego profilu hormonalnego, badań USG, oceny owulacji. Powinien on zawierać badania hormonów takich jak: FSH, LH, androstendionu, testosteronu, wolnego testosteronu, DHEA, prolaktyny, beta-endorfin, TSH, FT3, FT4, progesteronu i estradiolu a czasem także 17αOHP. Należy jednak przede wszystkim zlecić wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą z ocena poziomu insuliny w spoczynku i po 2 godz. testu.
Po wykonaniu tych badań możliwe jest wyeliminowanie niektórych przyczyn nieregularnych cykli i definitywnie zdiagnozowanie zespołu PCO. Dodatkowo wykonywane jest badanie ultrasonograficzne miednicy mniejszej. Jajniki kobiety z PCO często są o wiele większe i wielotorbielowate z hiperechogenicznym zrębem. W pewnych przypadkach przeprowadzana jest również diagnostyka laparoskopowa.
Leczenie zespołu policystycznych jajników (PCOS)
Jednym z pierwszych zadań w leczeniu zespołu policystycznych jajników jest zmniejszenie produkcji męskich hormonów poprzez redukcję hiperinsulinemii i insulinooporności.
Uzyskuje się to farmakologicznie lub przez klinową resekcję jajników. Leczeniu zawsze musi towarzyszyć zmiana stylu życia i zwiększony wydatek energetyczny. Leczenie operacyjne daje trwałe rezultaty w postaci przywrócenia płodności i zniesieniu zaburzeń metabolicznych. Leczenie płodności można osiągnąć także przez stymulację owulacji np. letrozolem czy klomifenem. Wspomniana wyżej klinowa resekcja jajników jest procedurą chirurgiczną polegającą na klinowym usunięciu części tkanki jajnika, przez co ulega on zmniejszeniu i poprawia się jego funkcjonowanie. Choć jest to operacja znana od dawna, obecnie powraca do łask, gdyż znacząco poprawiła się w medycynie zdolność do zapobiegania powstawaniu zrostów. Dodatkowo, zabieg jest wyjątkowo skuteczny jeśli chodzi o trwałe obniżenie poziomu męskich hormonów (hiperandrogenemia) oraz ich działania (hiperandrogenizm) i regulację cyklu menstruacyjnego, co jednocześnie poprawia płodność i obniża ryzyko wystąpienia raka piersi i błony śluzowej macicy.
Wyniki leczenia niepłodności metodą NaProTECHNOLOGY opublikowane zostały w 2004 roku przez prof. Thomasa Hilgersa w The Medical and Surgical Practice of NaProTECHNOLOGY oraz w 2008 roku w publikacji Josepha B. Stanforda, MD,MSPH, Tracey A.Parnella, MD and Phila C. Boyle, MB w czasopiśmie medycznym "Journal of the American Board of Family Medicine: Outcomes From Treatment of Infertility With Natural Procreative Technology in an Irish General Practice".
Skumulowany wskaźnik ciąż dla pacjentek z zespołem policystycznych jajników:
NaProTECHNOLOGY okazuje się 2,36 razy bardziej skuteczna niż in vitro dla PCOS, 2,67 razy dla endometriozy i 1,41 razy dla niedrożności jajowodów. W badaniu z Irlandii, w latach 1998-2002 zgłosiło się 1239 par małżeńskich z powodu niepłodności. Średni wiek kobiet to 35,8 lat, średnia długość trwania niepłodności 5,6 roku. 33% par wcześniej było leczonych ART. Wskaźnik ciąż NaProTECHNOLOGY wyniósł 52%. Udało się pomóc około 30% par po niepowodzeniach ART, czyli technik wspomaganego rozrodu „in vitro”(J Am Board Fam Med 2008;21:375–384.).
Szczegółowe badania nad skutecznością metody w przypadkach problemów z płodnością dostępne są na stronie: http://naprotechnology.com/infertility.htm
Schorzenie to ma niejasne przyczyny i polega na pojawieniu się fragmentów błony śluzowej macicy (endometrium) poza jej naturalnym umiejscowieniem czyli poza jamą macicy, co jest przyczyną przewlekłej reakcji zapalnej. Endometrium takie zachowuje zdolność do wzrostu i przemian hormonalnych; cyklicznie złuszcza się, powodując występowanie bólu i krwawień, niszczenie zajętego narządu, wystąpienie stanu zapalnego i zrostów.
Częstość występowania endometriozy w populacji kobiet:
Obserwuje się 7 krotnie większe ryzyko rozwoju endometriozy u kobiet, których krewna pierwszego stopnia miała rozpoznaną tę chorobę.
Nie ustalono mechanizmu prowadzącego do rozwoju tego schorzenia, rozpatruje się obecnie następujące teorie:
Ważnym elementem powstania endometriozy jest nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna polegająca zarówno na nieskutecznym niszczeniu powstałych ognisk jak i wytworzeniu przewlekłego stanu zapalnego. Nie ustalono, czy reakcja immunologiczna jest źródłem powstania ognisk chorobowych (cytokiny wzrostu i różnicowania), czy tylko nieadekwatną reakcją na patologiczną tkankę.
Charakterystycznymi objawami towarzyszącymi endometriozie są bardzo bolesne miesiączki, bolesne wypróżnienia, ból podczas współżycia, ból podczas owulacji, krwinkomocz, zespół napięcia przedmiesiączkowego, przewlekły ból miednicy, zespół przewlekłego zmęczenia i niepłodność. Patologiczna reakcja immunologiczna wpływa na występowanie innych, mniej swoistych objawów.
Jako przyczynę występującej w endometriozie niepłodności upatruje się embriotoksyczny wpływ płynu otrzewnowego bogatego w cytokiny i wadliwą reakcję immunologiczną organizmu matki prowadzącą do stworzenia niekorzystnych dla prokreacji warunków. Innymi czynnikami są zrosty czasem prowadzące do niedrożności jajowodów (czynnik jajowodowy) i zaburzenia jajeczkowania w zniszczonych endometriozą jajnikach.
Diagnostyka polega na dokładnie zebranym wywiadzie, badaniu ginekologicznym (we wzierniku, przez pochwę i/lub przez odbytnicę, ultrasonografii. Złotym standardem postawienia rozpoznania jest wykonanie laparoskopii lub uwidocznienie zmian w pochwie (ocena wzrokowa) z ewentualną weryfikacją rozpoznania w badaniu histopatologicznym pobranych tkanek. Zmiany naciekowe są łatwiejsze do zdiagnozowania ginekologicznego podczas trwania miesiączki.
Wskazaniami do laparoskopii są: silne dolegliwości bólowe, typowe zmiany w badaniu ginekologicznym, niepłodność bez potwierdzonej w badaniach istotnej patologii.
Podejmowane próby oceny nasilenia schorzenia w oparciu o skale rozległości anatomicznej procesu chorobowego często nie znajdują potwierdzenia w zgłaszanych przez Pacjentkę dolegliwościach. Nawet Endometrioza minimalna może być źródłem bardzo nasilonego bólu w miednicy i niepłodności, podczas gdy duże torbiele i zrosty mogą takich dolegliwości nie wywoływać.
Wyróżnia się 3 typy endometriozy:
Leczenie jest uzależnione od sytuacji Pacjentki; jeśli główną dolegliwością jest niepłodność małżeńska, to optymalnym postępowaniem jest zachowawcze leczenie operacyjne z wycięciem wszystkich zmienionych chorobowo tkanek. Leczenie takie jest trudne i może być także okaleczające (wycięcie fragmentów jelit, pęcherza, tworzenie nowych zrostów), niemniej w statystykach prof. T. Hilgersa bardzo skuteczne, zwłaszcza w porównaniu do metod ART. Koniecznym jest też korekta nieprawidłowej reakcji immunologicznej możliwa do uzyskania przez stosowanie suplementów i optymalizację diety.
Wyniki leczenia niepłodności metodą NaProTECHNOLOGY opublikowane zostały w 2004 roku przez prof. Thomasa Hilgersa w The Medical and Surgical Practice of NaProTECHNOLOGY oraz w 2008 roku w publikacji Josepha B. Stanforda, MD,MSPH, Tracey A.Parnella, MD and Phila C. Boyle, MB w czasopiśmie medycznym "Journal of the American Board of Family Medicine: Outcomes From Treatment of Infertility With Natural Procreative Technology in an Irish General Practice".
Wyniki leczenia kiedy rozpoznaną przyczyną niepłodności była endometrioza:
NaProTECHNOLOGY okazuje się 2,67 razy bardziej skuteczna niż in vitro dla endometriozy, 2,36 razy dla PCOS i 1,41 razy dla niedrożności jajowodów. W badaniu z Irlandii, w latach 1998-2002 zgłosiło się 1239 par małżeńskich z powodu niepłodności. Średni wiek kobiet to 35,8 lat, średnia długość trwania niepłodności 5,6 roku. 33% par wcześniej było leczonych ART. Wskaźnik ciąż NaProTECHNOLOGY wyniósł 52%. Udało się pomóc około 30% par po niepowodzeniach ART, czyli technik wspomaganego rozrodu „in vitro” (J Am Board Fam Med 2008;21:375–384.).
Szczegółowe badania nad skutecznością metody w przypadkach problemów z płodnością dostępne są na stronie: http://naprotechnology.com/infertility.htm
Obowiązujące powszechnie dolne wartości parametrów nasienia wg zaleceń WHO z 2010 r. to 5 percentyl z badań nasienia uzyskanych od mężczyzn, którzy uzyskali potomstwo w czasie poniżej 12 miesięcy. Z tego wynika parę wniosków:
Dla postawienia wstępnego rozpoznania powinny być przeprowadzone co najmniej 2—3 badania wykonane w odstępach 7-21 dni od poprzedniego z zachowaniem podobnego okresu wstrzemięźliwości płciowej (2-7 dni).
Opis badania nasienia powinien być wystandaryzowany wg wzoru Komisji do Spraw Konsensusu Lekarsko - Diagnostycznego Polskiego Towarzystwa Andrologicznego.
Dolne wartości referencyjne dla parametrów nasienia wg WHO z 2010 r.
W celu obliczenia wskaźników zaburzeń morfologicznych plemników (TZI, SDI, MAI) laboratorium musi używać morfologicznych kryteriów opracowanych wg rekomendacji WHO z 2010 r.
Badania dodatkowe, które można oceniać w wybranych przypadkach to:
Lekarz konsultant zleci także badania mikrobiologiczne nasienia (posiew i antybiogram) w kierunku:
oraz dokona diagnostyki w kierunku Chlamydia spp.
Inne, obecnie niezalecane elementy badania nasienia to:
Niepłodność małżeńska jako objaw schorzenia musi być rozpatrywana w danym układzie dwojga ludzi, stąd konieczność diagnostyki i leczenia obojga partnerów. Czynnik męski niepłodności występuje u około 40 % niepłodnych małżeństw. Dodatkowo u ok 20 % par stwierdza się współwystępowanie czynnika męskiego i żeńskiego.
W trakcie wizyty w gabinecie Konsultant zaproponuje przeprowadzenie badania męskich narządów płciowych czyli badanie andrologiczne. W celu postawienia diagnozy konsultant NaProTECHNOLOGY wykona:
Badanie podmiotowe – czyli wywiad lekarski rozszerzony zagadnienia związane z życiem płciowym Pacjenta, narażeniem na szkodliwe czynniki środowiskowe i zagadnienia genetyczne.
Badanie przedmiotowe – czyli badanie fizykalne uwzględniające zagadnienia antropometryczne, badanie pola widzenia i obecność węchu, stopień rozwoju cech płciowych, badanie palpacyjne jąder i badanie urologiczne gruczołów płciowych dodatkowych. Badanie USG: jąder i transrektalne wnosi wiele danych do rozpoznania. Podczas badania USG Konsultant NaPro - androlog oceni wielkość i echostrukturę jąder, najądrzy, oceni splot żylny (wiciowaty) powrózka nasiennego, obecność torbieli jądra, osłonki białawej, najądrza, nasieniowodu, poszerzenie sieci jądra / śródjądrza, obecność zmian typu TART czy obecnoąć płynu pomiędzy osłonkami jądra (wodniak). Obecność nasieniowodu stwierdza się badaniem palpacyjnym z ewentualnym potwierdzeniem podczas badania USG. Kluczowym elementem badania andrologicznego jest wykluczenie zmian guzowatych i dyzgenetycznych w jądrach.
Pamiętać też należy, że często jedynym objawem toczącego się procesu nowotworowego w jądrze jest niepłodność i nieprawidłowości w badaniu nasienia. Ta przesłanka nakazuje wnikliwą ocenę narządów moszny w celu wczesnego wykrycia i ewentualnego leczenia raka jądra.
Z badaniach laboratoryjnych zleca się badania z zakresu kompetencji Lekarza POZ jak i specjalistyczne badania hormonalne. Badanie musi być rozszerzone o ocenę parametrów nasienia.
O efektywnych (dobrych) cyklach mówimy gdy stwierdzamy:
A.
B.
C.
W ostatnich dekadach gwałtownie zwiększa się ilość par małżeńskich z rozpoznawaną niepłodnością. Początek tego trendu sięga jednej do dwóch dekad po upowszechnieniu metod antykoncepcji hormonalnej. Wbrew zaklęciom firm farmaceutycznych i płatnych protagonistów nie tylko nie zmniejszyła się ilość „niechcianych ciąż” ale również ilość chorób przenoszonych drogą płciową (STD – sexually transmitted diseases). Wiele teoretycznych opracowań minionych (na szczęście) dekad zakładało, że taka zmiana obyczajowości doprowadzi ludzkość do pełnej wolności a przez to do pełni szczęścia. Niestety stany zapalne dróg rodnych przenoszone z chorych kobiet przez zdrowych mężczyzn na zdrowe kobiety prowadzą do wielu patologii nierzadko o dramatycznym finale. W wielkim skrócie do schorzeń przenoszonych drogą kontaktów seksualnych zaliczyć można:
Ten z potrzeby pobieżny wykaz schorzeń przenoszonych drogą płciową pozwala uzmysłowić sobie, że większość schorzeń w naszej strefie klimatycznej przebiega skąpoobjawowo a przez to objawy mogą być zbagatelizowane przez chorego, co prowadzi do stanu przewlekłego, często z niszczeniem zajętego narządu. Co do zasady – im mniej objawów stanu zapalnego, tym częściej rozpoznaje się chorobę w stadium przewlekłym i przez to szersze występowanie danego patogenu w populacji. Na to ostatnie stwierdzenie ma duży wpływ rodzaj zachowań seksualnych w społeczeństwie.
Istnieje zgodność, że najczęstszym patogenem przenoszonym drogą płciową jest Chlamydia trachomatis. Badania ośrodka warszawskiego wykazały, że u ponad 10% aktywnych seksualne nastolatek wykrywa się przeciwciała przeciwchlamydialne a nie jest to czuła metoda wykrywania tej infekcji. Pomijając całość przebiegu naturalnego tej choroby zwrócić tu należy na fakt doprowadzenia do niedrożności mechanicznej jajowodów przez tworzenie zrostów jak i zniszczenie nabłonka światła jajowodów, co nawet przy zachowanej ich drożności mechanicznej stwarza wybitnie niekorzystne środowisko dla prawidłowego rozwoju nowego życia i jego dalszego pasażu do jamy macicy, gdzie może dojść do prawidłowego zagnieżdżenia.
Poza infekcją chlamydialną także inne bakteryjne infekcje zwane zapaleniem przydatków mogą prowadzić do niedrożności jajowodów. Poza tym także postać endometriozy w cieśni jajowodów nazywana salpingitis isthmica nodosa prowadzi do niepłodności mechanicznej. Ponadto każda operacja w jamie brzusznej a zwłaszcza przebycie operacji na przydatkach czy macicy może prowadzić do tworzenia się zrostów uniemożliwiających prawidłowy pasaż jajowodowy.
Dla potrzeb akademickich wymienić także należy: obustronną agenezję jajowodów czy swoiste zapalenie przydatków (gruźlicze czy promienicze).
Czynnik jajowodowy stanowi od 15 do 40 % wszystkich przypadków niepłodności żeńskiej.
Jeżeli powodem niedrożności jajowodowej są zrosty zlokalizowane w jamie otrzewnowej czy w dystalnym odcinku jajowodu – istnieje dość wysoka szansa na przywrócenie drożności jajowodu metodami operacyjnymi (laparoskopia, chirurgia otwarta, hysteroskopowe udrożnienie giętkimi cewnikami czy pod kontrolą RTG). Jeżeli zmiany są umiejscowione poza aparatem strzępkowym to możliwa jest metoda mikrochirurgiczna. To samo dotyczy procesu zwanego salpingistis isthmica nodosa, gdzie po wycięciu zmienionych tkanek wszywa się zdrowy odcinek jajowodu do ściany macicy. Metody mikrochirurgiczne, aczkolwiek wynalezione już dawno nie znalazły wielu propagatorów nie tylko z uwagi na ich czaso- i kosztochłonność ale również na szerokie rozpowszechnienie ART. Klasyczna medycyna stosuje również leczenie bodźcowe, przeciwzapalne i szeroko rozumianą balneologię w przypadku czynnika jajowodowego.
Szansa na ciążę po operacyjnym uwolnieniu zrostów jest oceniana na powyżej 40% przypadków, natomiast wszczepienie jajowodu do ściany macicy daje 18% szans na własne potomstwo metodami naturalnymi. Po tych operacjach istnieje też 11-14% ryzyko, że ciąża będzie rozwijać się ektopowo.
Rozpoznanie niedrożności jajowodu można postawić poprzez wykonanie HSG pod kontrolą RTG czy SHSG pod kontrolą USG oraz hydrotubacji (chromoskopii) podczas zabiegu laparoskopowego czy fertiloskopowego (hydrolaparoskopia, salpingoskopia, falloskopia).
Stanowiska Towarzystw zrzeszających lekarzy w przypadku postawienia rozpoznania niedrożności jajowodowej zalecają metody ART, które jako niegodziwe etycznie nie zostaną zaproponowane Parze przez konsultanta ale o których to zaleceniach zostaną poinformowani.
Urodzony i wychowany w Poznaniu, studia medyczne ukończył z drugą lokatą w Wojskowej Akademii Medycznej w Łodzi w 1999 r. W trakcie studiów pod inspiracją swoich nauczycieli (prof. H. Hübner – biolog i genetyk, prof. H. Bartel – embriolog, prof. S. Orkisz – histolog, współodkrywca translacji DNA-RNA nagrodzonej nagrodą Nobla, dr. D. Tosik – embriolog, histolog, prof. H. Tchórzewski – patofizjolog i immunolog, prof. K. Zeman – immunolog, prof. Z. Baj – patofizjolog, prof. K. Zieliński – patomorfolog, prof. A. Malinowski – ginekolog, immunolog, dr W. Budźko – ginekolog, położnik) rozpoczął pracę w Studenckich kołach naukowych. W tym okresie zainteresowania ogniskowały się na indukowanych wadach wrodzonych u myszy (ocena makroskopowa i w mikroskopie świetlnym oraz elektronowym) głównie rozszczepach podniebienia indukowanych bromodeoksyurydyną, zagadnieniach związanych z generowaniem reaktywnych form tlenu u ludzi, procesami genetycznym prowadzącymi do apoptozy w procesach rozwoju prenatalnego u myszy poddawanych wpływowi teratogenów, immunologicznymi przyczynami niepłodności, głównie obecnością przeciwciał blokujących we krwi kobiet z par niepłodnych, możliwościami terapeutycznymi leczenia niepłodności o podłożu immunologicznym, głównie szczepieniem limfocytami partnera w reakcji MLR, przyczynami psychologicznymi w niepłodności małżeńskiej (współpraca z prof. Bielawską – Batorowicz), możliwością zastosowaniu OXTDAN-u w terapii ran poporodowych (badania kliniczne III fazy), wpływem nadwagi i otyłości na wybrane parametry ciąży, porodu i połogu i czynnikami środowiskowymi mogącymi prowadzić do uszkodzenia funkcji generatywnej jajnika u myszy – ocena wybranych parametrów morfologicznych jajników myszy poddawanych działaniu kofeiny; ocena w mikroskopie świetlnym i elektronowym, badania immunoenzymatyczne i metodami genetyki molekularnej. Za swoje prace nagradzany i wyróżniany na konferencjach studenckich, zarówno ogólnopolskich jak i międzynarodowych.
Specjalizację z położnictwa i ginekologii rozpoczął 2001 r. pod okiem prof. J.R. Wilczyńskiego w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Z powodów rodzinnych kontynuował specjalizację w Ginekologiczno – Położniczym Szpitalu Klinicznym w Poznaniu na ul Polnej 33, równolegle zdobywając doświadczenie zawodowe w Szpitalu Powiatowym w Wałczu. W trakcie specjalizacji nawiązał współpracę naukową z prof. W. Baranowskim z CSK WIM w Warszawie, gdzie również szkolił się w technikach endoskopowych w ginekologii i w procedurach diagnostycznych i leczeniu operacyjnym w uroginekologii. Od 2006 r. zainteresowany naturalnymi metodami planowania rodziny, a w 2009 r. zetknął się z naprotechnologią jako alternatywą leczenia niepłodności wobec ART. (techniki rozrodu wspomaganego). W latach 2012 – 2013 brał udział w kursie dla konsultantów medycznych metod naturalnego planowania rodziny i szkoleniu z systemu obserwacji cyklu płciowemu kobiety modelem Creighton (the Creighton Model Fertility Care System, CrMS) oraz szkoleniu z NaPro TECHNOLOGY ™. Prowadził wykłady na temat działania antykoncepcji dla słuchaczy Studium Rodziny przy Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu i dla studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w ramach konferencji „Ginekologia in vivo” a także dla lekarzy podczas IX Gdańskich spotkań z etyką lekarską i spotkaniach ginekologów katolickich i środowisk napro. W swoich opracowaniach ogniskował się na wpływie antykoncepcji na parametry zdrowotne i epidemiologiczne. Zainteresowany czynnikiem męskim w niepłodności małżeńskiej.
Członek zwykły Polskiego Towarzystwa Andrologicznego, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Polskiego Towarzystwa Endokrynologii Ginekologicznej.
NaProTechnologia jest dziedziną medycyny prokreacyjnej, którą opracował Thomas W. Hilgers z USA (natural procreative technology) człowieka wykorzystującą najnowsze osiągnięcia naukowe, uwzględniającą integralność osobową Pacjenta i nauczanie społeczne Kościoła Katolickiego. Z uwagi na stosowane podejście filozoficzne, umocowania kulturowe, zasady postępowania, podejście badawcze i implikacje społeczne stanowiące o zaistnieniu paradygmatu naukowego można nazywać ją nauką, stąd rozwinięcie –logia (greckie logos – słowo). Pojęcie NaPro Technology zostało utworzone jako opozycja do Artificial Reproductive Technology (ART), które tłumaczy się jako technologia sztucznej reprodukcji. Widoczne tutaj podejście T.W. Hilgersa w odróżnieniu angielskich słów Reproductive i Procreative ma znaczenie ontologiczne i uwydatnia rolę człowieka w twórczej współpracy z Bogiem i nie degraduje jego roli do reproduktora. Z kolei zamiana słów Artificial na Natural określa drogę i kierunek działań lekarza uwzględniającego w swym postępowaniu godność osobistą każdego człowieka (tutaj jako pacjenta).
Diagnostyka i leczenie niepłodności małżeńskiej opiera się na wykorzystaniu obserwacji cyklu płciowego kobiety metodą opracowaną w Instytucie Pawła VI w Omaha, Nebrasca (USA) nazywaną The Creighton Model Fertility Care System (CrMS), stąd pierwszym krokiem jest opanowanie umiejętności prowadzenia samodzielnie prawidłowych obserwacji przez Kobietę.
Punktem wyjścia do opracowania modelu Creighton była metoda owulacyjna Billingsów, która polegała na obserwacjach wydzieliny śluzowej szyjki macicy oraz odczuć w okolicach przedsionka pochwy. Zespół badaczy z Omaha pod kierownictwem T. Hilgersa przeprowadził standaryzację co do jakości jak i ilości cech płodnych śluzu oraz obserwacji i odczuć kobiety. Wieloletnie obserwacje wybranych parametrów cyklu płciowego umożliwiły wyróżnienie kobiet z typowymi problemami zdrowotnymi układu rozrodczego o określonych cechach zapisów. Stało się to przyczynkiem do wyróżnienia tzw. biomarkerów cyklu (typu i ilości obserwowanego śluzu, dynamiki jego zmian, długości i przebiegu fazy przedowulacyjnej, długości i stabilności fazy poowulacyjnej, długości cykli, występowania plamienia przedmenstruacyjnego, przedłużania się brązowego plamienia po miesiączce itp.).
Przez poznanie biomarkerów płodności (NaPro TRACK) łatwiejszym staje się diagnostyka jak również terapia:
Lekarz Konsultant prowadzi również diagnostykę i leczenie czynnika męskiego niepłodności.
CrMS jest naukowo przebadany, precyzyjny i skuteczny, współpracuje z płodnością, szanuje godność kobiety i integralność małżeństwa oraz jest całkowicie pozbawiony efektów ubocznych dla każdego z małżonków.
Leczenie NaPro polega na kompleksowym wykorzystaniu najnowocześniejszych osiągnięć medycyny oraz chirurgii we współpracy z naturalnym cyklem menstruacyjnym kobiety, tak aby osiągnąć optymalną funkcjonalność bez tłumienia bądź niszczenia płodności. To także propozycja leczenia dla mężczyzn.(tutaj link do badanie andrologiczne lub niepłodność męska)
W dostępnej literaturze skumulowane wskaźniki ciąż po leczeniu NaProTECHNOLOGY z powodu niepłodności uzyskano w
do 12 miesięcy - uzyskano 44% ciąż,
do 24 miesięcy uzyskano 62% ciąż,
w 48 miesięcy od rozpoczęcia leczenia 71%.
Naprotechnologia bazuje na perfekcyjnym poznaniu fizjologii cyklu płciowego kobiety i ocenia występujące zaburzenia korzystając z biomarkerów określanych jako NaProTRACK. Takie podejście umożliwia eliminację czynnika sprawczego powodującego obniżenie płodności (zwane także jako niepłodność).
NaPro MED prowadzi współpracę z następującymi Instruktorami z województwa wielkopolskiego
Paulina Michalska
Poznań, wielkopolskie, tel. kom. 661 145 459,
paulina.michalska@creightonmodel.com.pl
Centrum Troski o Płodność NOWE ŻYCIE
ul. Farna 8 (wejście od strony katedry)
85-101 Bydgoszcz
mail: kontakt@nowe-zycie.pl
tel: + 48 52 510 89 00
Carine Stranz - Rambowicz
Agnieszka Remus
Anna Rybus
61-066 Poznań, ul. S. Konarskiego 6/4, tel: 792 673 430
Szymon Kuznowicz
Licheń Stary/Konin, wielkopolskie, tel. kom. 693 298 938,
W latach 70-tych prof. Thomas Hilgers przeprowadził z gronem współpracowników szereg badań nad metodami obserwacji cyklu menstruacyjnego i rozpoznawania płodności, w tym szczególną uwagę poświęcił metodzie owulacji Billingsa. Wypracował on nową metodę- Creighton Model FertilityCare™ System (CrMS), wystandaryzowaną modyfikację metody rozpoznawania płodności Billingsa. CrMS stał się pierwszym systemem, który łączy obserwacje - język zdrowia kobiety, z postępowaniem lekarskim. System ten nie jest w żaden sposób naturalną antykoncepcją. Stanowi on w pełni tego słowa znaczeniu metodę rozpoznawania płodności, która może być używana zarówno do starania się o poczęcie jak i do odkładania poczęcia w czasie. Ponadto, system ten stanowi cenne źródło informacji dotyczącej całościowego wymiaru zdrowia prokreacyjnego. Korzyścią dla kobiet jest to, że mogą one w tym systemie obserwacji monitorować swoje zdrowie rozrodcze i ginekologiczne. Jest to więc system, który łączy w sobie opiekę oraz kompleksową ochronę i troskę o zdrowie. Instruktorzy CrMS stanowią wykwalifikowany pomocniczy personel medyczny, zaś specjalnie wyszkoleni lekarze zostali przygotowani, by w swoją praktykę lekarską włączyć CrMS. Nauka tej metody dla kobiet, czy par pacjentów odbywa się podczas 8 spotkań w pierwszym roku stosowania metody. Para, czy kobieta obserwująca się, pozostaje w kontakcie oraz pod opieką swojego instruktora przez lata, w każdej sytuacji zmiany sytuacji rozrodczej lub intencji stosowania systemu (laktacja, ciąża, odkładanie poczęcia, staranie się o poczęcie) może ponownie udać się na konsultację1.
SZTUKA OBSERWACJI CYKLU
CrMS polega na wystandaryzowanych obserwacjach i zapisach na karcie wskaźników biologicznych, które są kluczowe dla zdrowia i płodności kobiety. Owe biowskaźniki są wyznacznikami występowania faz płodnych i niepłodnych. Mogą one również sygnalizować nieprawidłowości występujące w zdrowiu kobiety.
Omawiany system obserwacji cyklu opiera się na wnikliwej obserwacji wskaźników cyklu menstruacyjnego, w tym:
Dzięki szczegółowym obserwacjom kobiety mają możliwość precyzyjnego zrozumienia przebiegu cyklu, a z pomocą odpowiednio przeszkolonego instruktora CrMS, kobiety uzyskują interpretację i są skierowywane na diagnostykę w odniesieniu do możliwych nieprawidłowości, które łatwo zidentyfikować na karcie obserwacji. CrMS stanowi więc podstawę dla nowej dyscypliny nauki - NaProTECHNOLOGY. Dzięki temu po raz pierwszy w leczeniu zaburzeń w zakresie układu rozrodczego można wprowadzić diagnostykę i leczenie celowane z niezwykłą precyzją. Na podstawie karty obserwacji kobiety lekarz może dostosowywać diagnostykę i leczenie do przebiegu jej cykli oraz monitorować efekty terapii. Model Creighton cenny jest więc na różnych etapach życia kobiety, w każdej sytuacji, w której się ona znajduje, niezależnie czy jest osobą samotną, czy w związku. System obserwacji może bowiem posłużyć do monitorowania zdrowia w cyklach o regularnej jak i nieregularnej długości, w sytuacji problemów hormonalnych czy w okresie karmienia piersią, a nawet w okresie premenopauzy2.
STATYSTYKI DOTYCZĄCE SAMOOBSERWACJI
Z badań wynika, że jeżeli para małżeńska zamierza odłożyć poczęcie, skuteczność metody CrMS wynosi 99,5 proc., natomiast uwzględniając błędy w użytkowaniu, skuteczność praktyczna to 96,8 procent3. Jeśli para o niezaburzonym stanie płodności stosuje model Creighton w celu starania się o poczęcie, dochodzi do ciąż aż u 76 proc. starających się już w pierwszym cyklu, a w pierwszych sześciu cyklach 98 proc. zachodzi w ciążę. Sama znajomość swojego cyklu wystarczy do zaplanowania ciąży, jeśli ktoś nie ma większych problemów z płodnością. Natomiast dla par, które mają problemy zdrowia prokreacyjnego, system modelu Creighton daje więcej danych - dzięki większej ilości biowskaźników, które określają różne czynniki mające wpływ na płodność. Wstępna analiza cykli odbywa się zazwyczaj po ok. 3 cyklach obserwacji. Stosując tylko samą obserwację modelu Creighton, można pomóc ok. 20 proc. par4.
Więcej informacji nt. Modelu Creighton można uzyskać na stronie: www.creightonmodelsystem.pl.
Diagnostyka i leczenie niepłodności małżeńskiej opiera się na wykorzystaniu obserwacji cyklu płciowego kobiety metodą opracowaną w Instytucie Pawła VI w Omaha, Nebrasca (USA) nazywaną The Creighton Model Fertility Care System (CrMS), stąd pierwszym krokiem jest opanowanie umiejętności prowadzenia samodzielnie prawidłowych obserwacji przez Kobietę.
Systematyczne prowadzenie obserwacji za pomocą karty z naklejanymi piktogramami sprawia, że konsultant może uprawdopodobnić rozpoznanie schorzenia często bez poszukiwania „na ślepo” istoty schorzenia dającego jako objaw niepłodność małżeńską (obniżony potencjał płodności małżeńskiej). By zapisy na Karcie były diagnostyczne dla konsultanta, należy przestrzegać zasad prowadzenia obserwacji o których Małżonkowie są uczeni podczas sesji z Instruktorem.
Przez poznanie biomarkerów płodności (NaPro TRACK) łatwiejszym staje się diagnostyka jak również terapia:
1. Badania hematologiczne:
1) morfologia krwi obwodowej z płytkami krwi;
2) morfologia krwi obwodowej z wzorem odsetkowym i płytkami krwi;
3) retikulocyty;
4) odczyn opadania krwinek czerwonych (OB);
2. Badania biochemiczne i immunochemiczne w surowicy krwi:
1) sód;
2) potas;
3) wapń zjonizowany;
4) żelazo;
5) żelazo – całkowita zdolność wiązania (TIBC)
6) stężenie transferyny;
7) stężenie hemoglobiny glikowanej (HbA1c)
8) mocznik;
9) kreatynina;
10) glukoza;
11) test obciążenia glukozą;
12) białko całkowite;
13) proteinogram;
14) albumina;
15) białko C-reaktywne (CRP);
16) kwas moczowy;
17) cholesterol całkowity;
18) cholesterol-HDL;
19) cholesterol-LDL;
20) triglicerydy (TG);
21) bilirubina całkowita;
22) bilirubina bezpośrednia;
23) fosfataza alkaliczna (ALP);
24) aminotransferaza asparaginianowa (AST);
25) aminotransferaza alaninowa (ALT);
26) gammaglutamylotranspeptydaza (GGTP);
27) amylaza;
28) kinaza kreatynowa (CK);
29) fosfataza kwaśna całkowita (ACP);
30) czynnik reumatoidalny (RF);
31) miano antystreptolizyn O (ASO);
32) hormon tyreotropowy (TSH);
33) antygen HBs-AgHBs;
34) VDRL.
35) FT3
36) FT4
37) Antygen swoisty dla stercza całkowity
3. Badania moczu:
1) ogólne badanie moczu z oceną właściwości fizycznych, chemicznych oraz oceną mikroskopową osadu;
2) ilościowe oznaczanie białka;
3) ilościowe oznaczanie glukozy;
4) ilościowe oznaczanie wapnia;
5) ilościowe oznaczanie amylazy.
4. Badania kału:
1) badanie ogólne;
2) pasożyty;
3) krew utajona – metodą immunochemiczną.
5. Badania układu krzepnięcia:
1) wskaźnik protrombinowy (INR);
2) czas kaolinowo-kefalinowy (APTT);
3) fibrynogen.
6. Badania mikrobiologiczne:
1) posiew moczu z antybiogramem;
2) posiew wymazu z gardła z anbybiogramem;
3) ogólny posiew kału w kierunku pałeczek Salmonella, Shigella.
7. Badanie elektrokardiograficzne (EKG) w spoczynku.
8. Diagnostyka ultrasonograficzna:
1) 88.713 - USG tarczycy i przytarczyc;
2) 88.717 - USG ślinianek
3) 88.752 - USG nerek, moczowodów i pęcherza moczowego;
4) 88.761 - USG brzucha i przestrzeni zaotrzewnowej, w tym wstępnej oceny gruczołu krokowego;
5) 88.790 - USG obwodowych węzłów chłonnych
9. Spirometria
10. Zdjęcia radiologiczne:
1) zdjęcie klatki piersiowej w projekcji AP i bocznej;
2) zdjęcia kostne – w przypadku kręgosłupa; kończyn i miednicy w projekcji AP i bocznej;
3) zdjęcie czaszki;
4) zdjęcie zatok;
5) zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej.
11. Lekarz POZ może wystawić skierowanie na badania endoskopowe
1) gastroskopia;
2) kolonoskopia.
Będąc Pacjentem lekarza NaPro Technologa zgadzasz się, że lekarz nie zaproponuje Wam metody, która jest niegodziwa etycznie czy wręcz szkodliwa dla zdrowia, choćby opracowania Towarzystw Naukowych zalecały takie postępowanie w danym przypadku. Dotyczy to w szczególności:
Niepłodność męska (męski czynnik niepłodności, male infertility factor, MIF) brak zdolności do produkcji pełnowartościowych plemników (impotentia coeundi) lub niemożność odbycia stosunku płciowego (impotentia generandi). Przyjmuje się, że męski czynnik występuje u 40 % przypadków niepłodności małżeńskiej. Dodatkowo u 20 % par występuje łącznie czynnik męski i żeński. Należy podkreślić, że tylko całkowity i stały brak plemników w nasieniu całkowicie przekreśla szanse mężczyzny na bycie ojcem. Do chwili obecnej nie ustalono dolnej granicy koncentracji plemników w nasieniu, która wykluczyłaby mężczyznę z rozrodu. Badanie andrologiczne jest podstawą diagnostyki niepłodności męskiej.
Na parametry nasienia wpływa bardzo wiele czynników; dla potrzeb akademickich wymienić można:
Warto podkreślić fakt, że także w grupie zdrowych mężczyzn podczas oceny materiału genetycznego plemników stwierdzono występowanie aberracji chromosomowych na poziomie 10 - 14 %, z czego 1 - 4 % stanowiły aneuploidie.
Pomimo długiej listy nadal w 25 – 30% przypadków niepłodności męskiej nie udaje się ustalić przyczyny – rozpoznaje się wtedy niepłodność idiopatyczną.
Niepłodność żeńska może dotyczyć zarówno procesu powstawania oocytu, możliwości odbywania stosunku płciowego, drożności dróg rodnych, stworzenia warunków do kontaktu plemników z oocytem, aktywnego transportu zygoty do jamy macicy jak również implantacji – zagnieżdżenia nowego życia w organizmie matki. Zdolność do utrzymania nowego życia (fecundity) może być wikłana przez czynniki prowadzące do poronienia (abortus) czy wystąpienia porodu przedwczesnego (partus praematurus, Praterm Labour PTL) skutkującego nawet urodzeniem niezdolnego do przeżycia dziecka. Gdy do zgonu dziecka dochodzi wewnątrzmacicznie mówi się o wewnątrzmacicznym obumarciu odpowiednio: zarodka (poronienie zatrzymane, missed abortion) lub płodu (mors foetus intrauterina). Statystyki mówią o 40% udziale czynnika żeńskiego w niepłodności małżeńskiej, dodatkowo u 20% par występuje łącznie żeński i męski czynnik odpowiedzialny za niepłodność.
Najczęstsze przyczyny niepłodności kobiet:
Czynnik genetyczny może mieć wpływ zarówno bezpośredni (sprawczy) na wystąpienie obserwowanych zaburzeń z innych grup, jak również może przyczyniać się do obniżenia potencjału płodności kobiety. Warto tu jednak dodać, że w populacji kobiet podczas oceny materiału genetycznego pobranego z oocytów uzyskanych przy stosowaniu protokołu przed technikami wspomaganego rozrodu (ART) stwierdzono występowanie nieprawidłowej ilości materiału z chromosomów (aneuploidii) na poziomie aż 20%. Otwartym pozostaje pyytanie czy na ten wynik nie mają wpływu same procedury stosowane podczas hiperstymulacji jajników. Wydaje się być udowodniony szkodliwy wpływ procedur ART na występowanie zmian genetycznych u dzieci poczętych po tych zabiegach.
Niepłodność można definiować:
Ze względu na zakres niepłodności
Niepłodność całkowita (sterilitas absoluta), czyli stan w którym nie ma fizycznej możliwości do zajścia czy utrzymania ciąży. Obejmuje to u kobiety stany takie jak: brak jajników, jajowodów, macicy czy pochwy, a także poważne wady tych narządów zarówno o podłożu wrodzonym czy nabytym. U mężczyzny o niepłodności całkowitej mówimy w sytuacji braku jąder (wada wrodzona czy bądź nabyta czyli kastracja)
Niepłodność względna (sterilitas relativa lub sterilitas temporaria) to stan w którym istnieje pierwotna przyczyna dająca szansę na wyleczenie.
Ze względu na czas wystąpienia
Niepłodność pierwotna (sterilitas primaria) to niemożność zajścia w ciążę kobiety, lub niemożność zapłodnienia przez mężczyznę, od rozpoczęcia współżycia.
Niepłodność wtórna (sterilitas secundaria) to stan w którym istniała potwierdzona wcześniej płodność, lecz została zahamowana. Może ona mieć podłoże chorobowe (czynnik jajowodowy, przebyte stany zapalne , zaburzenia czynnościowe i inne) lub jatrogenne, tzn. jako skutek działalności lekarskiej (obustronna kastracja, obliteracja jajowodów, niepłodność po stosowaniu antykoncepcji i inne)
Ze względu na pochodzenie
Niepłodność męska
Niepłodność żeńska
Niemniej zarówno płodność jak i niepłodność należy rozpatrywać w kontekście konkretnej pary małżeńskiej, czyli rozpoznawać:
Niepłodność małżeńska w klasycznej definicji to niemożność uzyskania ciąży po rocznym współżyciu w celu koncepcyjnym. Obecnie dotyka ona 18-20% małżeństw w Polsce.
Ze względu na zakończenie diagnostyki
Niepłodność idiopatyczna to sytuacja w której dostępnymi metodami nie jesteśmy w stanie czy to postawić rozpoznania czy zastosować skutecznej terapii. Statystyki podają od 14 do 30% niepłodności w których medycyna nie jest w stanie pomóc żadnymi dostępnymi sposobami. W grupie niepłodności idiopatycznej z powodu braku powszechnych metod analitycznych wyróżnia się zaburzenia układu odpornościowego: alloimmunologiczne kiedy kobieta wytwarza przeciwciała przeciwko plemnikom partnera, albo jest uczulona na pewne antygeny trofoblastu i reaguje zamknięciem naczyń odżywiających go, co z kolei powoduje obumarcie odżywianego za pomocą trofoblastu zarodka. Występują też zaburzenia autoimmunologiczne, kiedy reakcja immunologiczna skierowana jest przeciwko własnym komórkom własnych narządów co może prowadzić np. do wytworzenia przeciwciał przeciwjajnikowych i do przedwczesnej niewydolności jajników.
Niepłodność(Sterilitas, infertilitas, infecundity) jest objawem wielu schorzeń i ich wymienienie przekracza ramy tego opracowania. Reasumując; każde ciężkie schorzenie, zwłaszcza przewlekłe obniża płodność. Istotą leczenia niepłodności jest rozpoznanie występujących schorzeń i właściwe ich leczenie by odtworzyć utraconą płodność. Klasycznie o niepłodności mówi się, gdy do poczęcia nie dochodzi pomimo rodbywania regularnych stosunków płciowych (2-3 razy w tygodniu) przez ponad 12 miesięcy bez stosowania antykoncepcji. W ok. 80% związków po roku regularnego współżycia kobieta poniżej 40 lat zachodzi w ciążę.